12 Havari

12 HAVARİ

Petrus

Petrus, İsa'nın on iki havarisinden biri. İsa'nın diğer bir havarisi olan Andreas'ın kardeşidir.

 Ayrıca Simon/Simun, Peter, Kifas/Cephas/Kefas/Kepha isimleri ile de bilinir.

Hristiyanlıkta adının önüne "aziz" unvanı getirilir. Celile, Filistin'de dünyaya gelmiştir. Asıl mesleği balıkçılıktı. Katolik Kilisesi'ne göre ilk Papa ve İsa'nın varisidir. 29 Haziran 67 tarihinde çarmıha ters biçimde gerilerek öldürüldüğüne inanılır.

 Köken bilimi

Petrus, Hristiyanlığa göre İsa'nın Kilisesini üzerinde kurmak istediği Kaya'dır (temel kişi).

 "Kaya" anlamına gelen Aramice Kifas (Latince Petrus) künyesini kendisine İsa vermiştir.

İsa'nın ölümünden sonra Hristiyanlar onun etrafında kenetlendiler, Romalıların tüm saldırılarına karşı inançlarını korudular, bunda Petrus'un büyük bir katkısı vardı. Bir gün Pavlus, Barnabas'ın himayesinde Petrus'a gelerek Kilise'ye katılmak istediğini söyledi, gördüğü vizyonlardan bahsetti. Ne kadar günahkar olsa da döndüğünü söyleyen kişiye şans tanımak gerektiğine inanan Petrus ona bu fırsatı tanıdı.

Andreas

Havari Andreas (Modern Yunanca: Ἀνδρέας); Aziz Andreas ya da Doğu Ortodoks geleneğinde Prōtoklētos, İsa'nın on iki havarisinden biri. Petrus'un kardeşi. Doğu Ortodokslarda Konstantinopolis Patrikhanesi'nin havari halefi.

Yakup

Yakup, Zebedi'nin oğlu (İbranice: יַעֲקֹב Yaʿqob, Yunanca: Ἰάκωβος; ölüm MS 44), İsa'nın On İki Havarisinden biri ve geleneksel olarak şehit olarak kabul edilen ilk havari. Zebedi ve Salome'nin çocuğu ve Havari Yuhanna'nın kardeşi olan Yakup İspanya'nın koruyucu azizidir.

 Yuhanna

 Yuhanna (Yunanca: Ἰωάννης υἱὸς (ya da ὁ) τοῦ Ζεβεδαίου, Latince: Iohannes Zebedaei), Hristiyanlık inancına göre İsa'nın 12 havarisinden biridir. Aslen Yahudiolan Yuhanna'nın, Yuhanna İncili'nin yazarı olduğu düşünülmektedir. (bkz. Yuhanna İncili'nin Yazarı) Bu kitap dışında, Yuhanna'nın 1., 2. ve 3. mektupları ve Vahiy (Yuhanna'nın Vahyi), Yuhanna'nın kaleme aldığına inanılan Yeni Antlaşma kitaplarındandır. Zebedi'nin oğlu olduğu bilinen Yuhanna'nın Efes'te öldüğüne inanılıyor.

Sevilen havari

Yuhanna İncili'nde ismen verilmese de İsa'nın sevdiği bir öğrenciden bahsedilir. (Yuhanna 13:23, 19:26, 21:20) İncilin sonunda bu sevilen öğrencinin incilin yazarı olduğu bildirilir. (Yuhanna 21:20) Ancak incilin sevilen havariyi ismen belirtmemesinden ötürü İncil yazarı Yuhanna'nın bu sevilen öğrenci olup olmadığı tartışmalıdır.

Filipus

Filipus (Yunanca:Φίλιππος, Philippos) İsa'nın on iki havarisinden biridir.

Türkiye'de Hıristiyan erkek çocuklarına verilen bir isim olmakla birlikte, Filip şeklinde de kullanılır. Tahminen MS 80 yılında Hierapolis kentinde çarmıha gerilerek idam edilmiştir. Mezarı 25 Temmuz 2011 günü Hierapolis (Pamukkale) antik kentinde, Şehitlik Tepesi'nde bulunmuştur.

Bartalamay

Bartalmay (Modern Yunanca: Βαρθολομαῖος Bartholomaíos, Latince: Bartholomaeus) İsa'nın 12 Havarisinden biri. Şehadeti Kıpti Ortodoks Kilisesi'nin ilk günü olarak belirlenmiştir. Yortusu Doğu Hristiyanlığı'nda 11 Haziran, Batı Hristiyanlığı'nda 24 Ağustosta düzenlenir.

 

Tomas

Havari Tomas ya da Şüpheci Tomas (Doğum yeri ve zamanı bilinmiyor, ö. 72 Mailapur, Hindistan, Chennai) İsa'nın on iki havarisinden biridir. Yuhanna İncili'nin aktardığına göre diğer havariler İsa'yı gördüklerini, onun dirildiğini söylediklerinde Tomas buna inanmaz ve "O’nun ellerinde çivilerin izini görmedikçe, çivilerin izine parmağımla dokunmadıkça ve elimi böğrüne sokmadıkça inanmam." (Yuhanna 20:25) der. Bunun üzerine İsa bir kez daha havarilerine görünür ve Tomas'a yaralarına dokunmasını, imansız değil, imanlı olmasını söyler. İsa'nın yaralarına dokunduktan sonra Tomas, "Rabbim ve Tanrım" diyerek iman eder.

Matta

Matta (İbranice: מתתיהו Matitjahu "Tanrı'nın hediyesi"), Yeni Ahit'te bulunan dört incilin ilki olan Matta İncili'nin yazarı ve İsa'nın havarilerinden biridir. Yapılan son araştırmalara göre Matta'nın bir Hristiyan İbrani olduğuna inanılır. Simgesi insan olan Matta sanatta gerek havari gerekse bir evanjelist olarak tasvir edilir ve anılır.

Matta'nın havarilere katılışı Matta İncili'nde şu şekilde aktarılır: Matta 9:9. "İsa oradan geçerken, vergi toplama yerinde oturan birini gördü. Matta adındaki bu adama, “Ardımdan gel” dedi. Adam da kalkıp İsa’nın ardından gitti. 10. Sonra İsa, Matta’nın evinde sofrada otururken, birçok vergi görevlisiyle günahkâr gelip O’nunla ve öğrencileriyle birlikte sofraya oturdu. 11. Bunu gören Ferisiler, İsa’nın öğrencilerine, “Sizin öğretmeniniz neden vergi görevlileri ve günahkârlarla birlikte yemek yiyor?” diye sordular. 12. İsa bunu duyunca şöyle dedi: “Sağlamların değil, hastaların hekime ihtiyacı var. 13. Gidin de, ‘Ben kurban değil, merhamet isterim’ sözünün anlamını öğrenin. Çünkü ben doğru kişileri değil, günahkârları çağırmaya geldim.”

Küçük Yakup (Yunanca: Ιάκωβος ο Μικρός, Yakovos o Mikros): Alfay'ın oğlu. Doğu Kilisesi'nde 10 Ekim, Batı Kilisesi'nde 1 Mayıs Aziz Yakup Günü'dür.

Yehuda (Taday) (Yunanca: Ιούδας, Yudas): Yakup'un kardeşidir. Pers topraklarında Simon ile birlikte öldürülmüştür. 28 Ekim Simun'la birlikte Azizler Günü olarak kutlanır.

Simun (Yurtsever): (Yunanca: Σίμων ο Κανανίτης, Simon o Kananitis), Pers topraklarında Yehuda (Taday) ile birlikte öldürülmüştür. 28 Ekim Taday'la birlikte Azizler Günü olarak kutlanır.

 Yehuda

 Yahuda ya da Yahuda İşkariyot ya da Judas (İbranice: יהודה איש־קריות, Latince: Iudam Iscariotem, Yunanca: Ιούδας Ισκαριώτης), İsa'yı ele veren havari.

İşkaryot, katil anlamına gelen Latince kökenli bir sözcüktür (sicario). İsa'yı ele verdiği için Yehuda İskaryot olarak anılır. Geleneksel Hristiyan görüşüne göre otuz gümüş dinara İsa'yı ele vermiştir. Sonradan vicdan azabı çektiği için kendini asarak intihar ettiği söylenir.              

(Yandaki Fotoğrafta;

Judas Iscariot (sağda), Son Akşam Yemeği'ini terk ediyor, Carl Bloch'un yağlı boya tablosu, 19. yy. sonları)

Ölümü hakkında farklı söylemler bulunmakla birlikte, geleneksel anlatım kendisini asarak intihar ettiği biçimindedir. Yehuda'nın ardından Oniki Havari arasındaki yerine diğer havarilerce Matthias getirilir. Yehuda (Judas), Son Akşam Yemeğinden sonra İsa'yı 30 gümüş karşılığında Sanhedrin adı verilen meclise bildirmesi ve onu öperek ele vermesi nedeniyle Judas adı ve öpüşü ihanet sözcüğüyle eşanlamlı kullanılır olmuştur.

2006 yılında National Geographic Society tarafından yaklaşık 1800 yıl önce yazılmış "Yehuda'nın Müjdesi"ne ulaşılmıştır.

Matthias: (Yunanca: Ματθίας, Mathias), 13. havari. Yehuda'nın yerine seçilmiştir. Doğu Kilisesinde 9 Ağustos, Batı Kilisesinde 14 Mayıs Aziz Matthias Günü'dür.

İslam’da Havariler

Havarilerden Kur'an'da Âl-i İmrân, Mâide ve Saff Surelerinde bahsedilmektedir.

Kur'an'da bahsi geçen ayetler;

• İsa onların inkarlarını sezince, “Allah yolunda yardımcılarım kim?” dedi. Havariler, “Biziz Allah yolunun yardımcıları. Allah’a iman ettik. Şahit ol, biz Müslümanlarız” dediler. (3, 52)

• Hani bir de, “Bana ve Peygamberime iman edin” diye havarilere ilham etmiştim. Onlar da “İman ettik. Bizim Müslüman olduğumuza sen de şahit ol” demişlerdi. (5, 111)

• Hani havariler de, “Ey Meryem oğlu İsa! Rabbin bize gökten bir sofra indirebilir mi?” demişlerdi. İsa da, “Eğer mü’minler iseniz Allah’a karşı gelmekten sakının” demişti. (5, 112)

• Ey iman edenler! Allah’ın yardımcıları olun. Nasıl ki Meryem oğlu İsa da havarilere, “Allah’a giden yolda benim yardımcılarım kimdir?” demişti. Havariler de, “Biz Allah’ın yardımcılarıyız” demişlerdi. Bunun üzerine İsrailoğullarından bir kesim inanmış, bir kesim de inkar etmişti. Nihayet biz inananları, düşmanlarına karşı destekledik. Böylece üstün geldiler. (61, 14)

Hazırlayan: C. Suat